หน้ามัน คืออะไร หน้ามันใช้อะไรดี คำถามที่มีคำตอบ

การมีผิวหน้ามันอาจทำให้หลายคนรู้สึกไม่มั่นใจ เนื่องจากผิวหน้ามักจะมีความมันเยิ้มจนเกิดความเหนอะหนะหรืออาจทำให้เกิดปัญหาสิวได้ การรู้ถึงสาเหตุและการดูแลผิวมันอย่างถูกวิธีจะช่วยให้ผิวมีความสมดุลและลดความมันลงได้ ในบทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจถึงสาเหตุของผิวมัน และแนะนำวิธีการดูแลผิวมันที่เหมาะสม

ปัญหาหน้ามัน เกิดจากอะไร?

โดยปัจจัยที่ทำให้เกิดความมันมากเกินไป ได้แก่

ผิวหน้ามันเป็นหนึ่งในปัญหาผิวที่พบได้บ่อยในทุกช่วงวัย โดยเฉพาะในผู้ที่อาศัยอยู่ในเขตร้อนชื้นหรือผู้ที่มีสภาพผิวมันตามธรรมชาติ หลายคนอาจรู้สึกว่าผิวมันทำให้ไม่สบายตัว หรือเกิดปัญหาอื่น ๆ ตามมา เช่น สิว หรือรูขุมขนอุดตัน แต่สาเหตุของปัญหานี้ไม่ได้มาจากเรื่องใดเรื่องหนึ่งเพียงอย่างเดียว ปัจจัยที่ทำให้หน้ามันสามารถแบ่งออกได้เป็นหลายด้าน ทั้งจากร่างกาย พฤติกรรม และสิ่งแวดล้อม โดยปัจจัยหลักมาจากการทำงานของต่อมไขมันใต้ผิวหนัง หรือ Sebaceous Gland ที่ผลิตน้ำมันออกมามากเกินไป ต่อมไขมันนี้มีหน้าที่ผลิตซีบัม (Sebum) ซึ่งเป็นน้ำมันธรรมชาติที่ช่วยปกป้องผิวและทำให้ผิวชุ่มชื้น แต่หากผลิตมากเกินไปอาจทำให้ผิวดูมันวาวและเหนอะหนะ นอกจากนี้ยังอาจก่อให้เกิดการอุดตันรูขุมขน ซึ่งนำไปสู่การเกิดสิวและสิวได้ และต่อจากนี้มาดูกันว่าปัจจัยเหล่านี้มีอะไรบ้าง

พันธุกรรม – ถ้าพ่อแม่ผิวมัน คุณอาจไม่รอด

หนึ่งในสาเหตุพื้นฐานที่ทำให้หน้ามันคือพันธุกรรม หากคุณสังเกตว่าพ่อแม่หรือสมาชิกในครอบครัวมีแนวโน้มที่จะมีผิวหน้ามัน คุณก็อาจได้รับการถ่ายทอดลักษณะนี้มาด้วย ต่อมไขมันของแต่ละคนมีขนาดและความสามารถในการผลิตน้ำมันแตกต่างกัน และสิ่งเหล่านี้ได้รับการกำหนดจากพันธุกรรมโดยตรง การศึกษาที่ตีพิมพ์ใน Journal of Dermatological Science ชี้ให้เห็นว่าลักษณะของต่อมไขมันในคนที่มีผิวมันมักจะมีขนาดใหญ่และทำงานหนักมากกว่าคนทั่วไป นอกจากนี้ยังพบว่าอัตราการผลิตน้ำมันในกลุ่มคนที่มีประวัติครอบครัวเป็นผิวมันสูงกว่าค่าเฉลี่ยอีกด้วย

หากคุณรู้ว่าปัญหานี้มาจากพันธุกรรม อาจเป็นไปไม่ได้ที่จะกำจัดมันออกไปโดยสิ้นเชิง แต่การดูแลผิวที่เหมาะสม เช่น การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ควบคุมความมันและการล้างหน้าด้วยผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยน จะช่วยให้คุณจัดการได้ง่ายขึ้น

ฮอร์โมน – ตัวการใหญ่ที่ควบคุมยาก

ฮอร์โมนมีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นการผลิตน้ำมันของต่อมไขมัน โดยเฉพาะฮอร์โมนแอนโดรเจน (Androgen) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตในวัยรุ่น และยังควบคุมการทำงานของต่อมไขมันด้วย ช่วงที่ฮอร์โมนพุ่งสูง เช่น ช่วงวัยรุ่น ช่วงตั้งครรภ์ หรือแม้แต่ช่วงก่อนรอบเดือน อาจสังเกตได้ว่าผิวมันขึ้นมากกว่าปกติ ผลการวิจัยจาก British Journal of Dermatology พบว่า ระดับฮอร์โมนที่ไม่สมดุลสามารถกระตุ้นการทำงานของต่อมไขมันได้โดยตรง และในบางคนที่มีภาวะ Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) ซึ่งเป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติของฮอร์โมน ผู้ป่วยจะมีการผลิตน้ำมันบนผิวหนังในปริมาณที่มากกว่าปกติ

 หากคุณสังเกตว่าผิวมันสัมพันธ์กับช่วงเวลาที่ฮอร์โมนแปรปรวน เช่น ก่อนรอบเดือน การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยควบคุมความมันหรือปรึกษาแพทย์ผิวหนังเพื่อจัดการกับผลกระทบของฮอร์โมนจะช่วยได้มาก

สภาพอากาศ – ยิ่งร้อนยิ่งมัน

คุณเคยรู้สึกไหมว่าในวันที่อากาศร้อนจัดหรือมีความชื้นสูง ผิวหน้าของคุณมันเร็วกว่าปกติ? นั่นเป็นเพราะสภาพอากาศมีผลโดยตรงต่อการทำงานของต่อมไขมัน อากาศร้อนชื้นทำให้ผิวสูญเสียความชุ่มชื้นได้ง่าย ต่อมไขมันจึงต้องผลิตน้ำมันออกมาเพื่อปกป้องผิวและรักษาสมดุล แต่ในหลายกรณีกลับผลิตน้ำมันออกมามากเกินไปจนทำให้ผิวหน้ามันเงา

งานวิจัยใน International Journal of Cosmetic Science ระบุว่าในสภาพอากาศที่มีอุณหภูมิสูงและความชื้นสูง การผลิตน้ำมันของผิวจะเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 20-30% เมื่อเทียบกับสภาพอากาศที่แห้งและเย็น

การใชช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของ Silica หรือ Zinc ซึ่งช่วยดูดซับความมันส่วนเกิน และไม่ลืมใช้ครีมกันแดดสูตรควบคุมความมันในช่วงกลางวัน

การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสม – เลือกผิดชีวิตเปลี่ยน

แม้ว่าคุณจะมีผิวมัน แต่การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้สถานการณ์แย่ลงได้ ตัวอย่างเช่น การใช้ครีมบำรุงที่มีส่วนผสมของน้ำมัน (Oil-based) หรือผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมอุดตันรูขุมขน เช่น น้ำหอมและแอลกอฮอล์ อาจกระตุ้นให้ต่อมไขมันผลิตน้ำมันเพิ่มขึ้นเพื่อตอบสนองต่อความไม่สมดุลของผิว ผลการศึกษาใน Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology ชี้ให้เห็นว่าผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมอุดตันรูขุมขน เช่น Petrolatum หรือ Lanolin อาจทำให้ผิวระคายเคืองและผลิตน้ำมันเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ การล้างหน้าบ่อยเกินไปด้วยผลิตภัณฑ์ที่มีฤทธิ์แรงอาจทำให้ผิวแห้งและกระตุ้นให้ต่อมไขมันทำงานหนักกว่าเดิม

เลือกผลิตภัณฑ์ที่มีคำว่า “Oil-free” หรือ “Non-comedogenic” บนฉลาก และหลีกเลี่ยงการล้างหน้าบ่อยเกินวันละ 2 ครั้ง เพื่อรักษาสมดุลของผิว

 

หน้ามัน มีอาการผิวขาดน้ำด้วยได้ไหม?

หลายคนอาจคิดว่าผิวมันไม่สามารถขาดน้ำได้ แต่ความจริงแล้วผิวมันสามารถขาดน้ำได้เช่นกัน ผิวขาดน้ำจะเกิดจากการสูญเสียความชุ่มชื้นในผิวชั้นนอก ซึ่งอาจเกิดจากการล้างหน้าบ่อยเกินไป การอยู่ในสภาพอากาศที่แห้ง หรือการใช้ผลิตภัณฑ์ที่ทำให้ผิวแห้งเกินไป เมื่อผิวขาดน้ำ ต่อมไขมันจะถูกกระตุ้นให้ผลิตซีบัมมากขึ้นเพื่อชดเชยความชุ่มชื้นที่สูญเสียไป ดังนั้นการรักษาความชุ่มชื้นที่เพียงพอจะช่วยลดความมันบนใบหน้าได้

ล้างหน้าบ่อย ๆ ช่วยให้หน้ามันลดลงไหม?

หลายคนเชื่อว่าการล้างหน้าบ่อย ๆ จะช่วยขจัดน้ำมันส่วนเกินและลดปัญหาหน้ามันได้ แต่ในความเป็นจริง การล้างหน้าบ่อยเกินไปอาจส่งผลเสียต่อผิวมากกว่าผลดี การล้างหน้าที่เกินความจำเป็นจะชะล้างน้ำมันธรรมชาติที่จำเป็นออกไป และทำให้ผิวแห้งเกินไป ในทางกลับกัน ผิวของเรามีกลไกธรรมชาติที่จะตอบสนองด้วยการผลิตน้ำมันเพิ่มขึ้นเพื่อชดเชยความชุ่มชื้นที่สูญเสียไป  การศึกษาจาก Dermatology Research and Practice พบว่า การล้างหน้าบ่อยเกินไปส่งผลให้ชั้นป้องกันผิวหนัง (Skin Barrier) เสียหาย ซึ่งชั้นนี้มีหน้าที่สำคัญในการรักษาสมดุลของความชุ่มชื้นในผิว เมื่อชั้นนี้ถูกทำลาย ผิวจะพยายามสร้างสมดุลใหม่ด้วยการผลิตน้ำมันเพิ่มมากขึ้น

ล้างหน้าแค่ไหนถึงจะเหมาะสม?

ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนังส่วนใหญ่แนะนำว่าการล้างหน้าวันละ 2 ครั้งเป็นจำนวนที่เหมาะสมที่สุด คือช่วงเช้าและก่อนนอน การล้างหน้าในช่วงเช้าช่วยขจัดน้ำมันส่วนเกินและสิ่งสกปรกที่สะสมบนผิวขณะนอนหลับ ส่วนการล้างหน้าก่อนนอนช่วยขจัดสิ่งสกปรก เช่น ฝุ่นละออง มลภาวะ และเครื่องสำอางที่ตกค้าง

เมื่อจำเป็นต้องล้างหน้าเพิ่มในบางสถานการณ์

ในบางกรณี การล้างหน้ามากกว่า 2 ครั้งต่อวันอาจจำเป็น เช่น หลังการออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมที่ทำให้เหงื่อออก การปล่อยให้เหงื่อสะสมบนใบหน้าอาจทำให้เกิดสิ่งสกปรกสะสมและอุดตันรูขุมขนได้ แต่ควรล้างหน้าอย่างอ่อนโยนด้วยน้ำเปล่าหรือผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยน ไม่ควรใช้สบู่ที่มีค่า pH สูงหรือสารทำความสะอาดที่รุนแรง

ลดปัญหาหน้ามันได้ง่ายกว่าที่คิด

การดูแลผิวมันไม่จำเป็นต้องซับซ้อน โดยสามารถเริ่มจากการปรับพฤติกรรมง่าย ๆ และดูแลร่างกายให้แข็งแรง

ลดของมันของทอด

อาหารมัน ๆ เช่น อาหารทอด ของหวาน และอาหารแปรรูปสามารถกระตุ้นให้ผิวผลิตซีบัมเพิ่มขึ้นได้ จากการศึกษาของ American Academy of Dermatology พบว่าการทานอาหารที่มีไขมันสูงจะกระตุ้นให้ผิวผลิตน้ำมันเพิ่มขึ้น ดังนั้นการปรับมารับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำและหลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูงอาจช่วยลดความมันบนใบหน้าได้

ดื่มน้ำให้เพียงพอ

การดื่มน้ำเป็นวิธีง่าย ๆ ที่ช่วยรักษาความชุ่มชื้นให้กับผิว การดื่มน้ำในปริมาณที่เพียงพอจะช่วยให้ผิวสมดุล และลดการผลิตน้ำมันที่มากเกินไปตามธรรมชาติ นอกจากนี้ ผลการวิจัยจาก Journal of Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology ยังชี้ว่าการดื่มน้ำช่วยให้ผิวดูสดชื่น และลดการระคายเคืองได้

ออกกำลังกาย

การออกกำลังกายช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตและทำให้ร่างกายขับของเสียออกทางเหงื่อ ช่วยเปิดรูขุมขนและลดการอุดตัน การออกกำลังกายยังช่วยลดฮอร์โมนคอร์ติซอลซึ่งเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นการผลิตน้ำมัน การออกกำลังกายเป็นประจำช่วยลดความมันและลดโอกาสการเกิดสิวได้

พักผ่อนให้เพียงพอ

การนอนหลับที่เพียงพอช่วยให้ผิวฟื้นฟูและผลิตน้ำมันอย่างสมดุล ฮอร์โมนที่เกิดขึ้นระหว่างการนอนหลับยังช่วยควบคุมการผลิตซีบัมและลดความเครียด ซึ่งเป็นปัจจัยที่ทำให้ผิวมันมากขึ้น จากการวิจัยของ Sleep Foundation พบว่าการนอนหลับที่ไม่เพียงพอจะกระตุ้นให้ผิวผลิตซีบัมเพิ่มขึ้น ดังนั้นการนอนอย่างน้อย 7-8 ชั่วโมงต่อวันจึงมีประโยชน์ต่อผิวมัน

การเลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวหน้าที่เหมาะกับคนผิวมัน

สำหรับคนผิวมัน ควรเลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่ออกแบบมาเพื่อควบคุมความมันโดยเฉพาะ เช่น โฟมล้างหน้าที่มีส่วนผสมของซาลิไซลิกแอซิด หรือส่วนประกอบที่สามารถควบคุมความมันได้เป็นอย่างดี ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารสกัดจากธรรมชาติ เช่น ชาเขียว หรือทีทรีออยล์ (Tea Tree Oil) ยังช่วยควบคุมความมันและลดการอักเสบของผิวหนังได้ดี การเลือกผลิตภัณฑ์ให้เหมาะสมกับผิวและใช้ในปริมาณที่เหมาะสมจะช่วยลดความมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สรุป

ปัญหาผิวมันสามารถจัดการได้ด้วยการดูแลผิวและสุขภาพที่เหมาะสม การเข้าใจถึงสาเหตุของผิวมันจะช่วยให้เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมและปรับวิถีชีวิตได้ดีขึ้น การเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสม ดื่มน้ำมากพอ ออกกำลังกาย และพักผ่อนเพียงพอ รวมถึงการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่เหมาะสมกับผิว จะช่วยลดความมันและปัญหาผิวที่ตามมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ